Malmalice

Adoleskanto emas poezii, kaj Johán Valano ne estis escepto.

Li versis pro la plezuro versi, aŭ eble pli ĝuste pro interna nesu-

perebla bezono sin esprimi kantavorte.

Neniam la ĉi tie prezentotaj pecoj celis publikan aperon, ĉar neniam

la aŭtoro imagis, ke tia intima elanimigo de la sentoj kaj impresoj

povus interesi iun ajn.

Kiam liaj unuaj poeziaj provoj surpaperiĝis,

Valano aĝis 14-16 jarojn, kaj la dua mondmi-

lito estis finiĝanta. Lian tiutempan verkadon

nesurprize stampas la teruraj okazaĵoj, kiujn

li tiam ĵus travivis.

La tri unuaj pecoj de ĉi tiu kolekto sendube

ŝuldiĝas al bezono igi psike asimileblaj fak-

tojn tiel barbare sensencajn, ke ili defias

sanan prudenton.

BOMBOJ FALIS

Ĉi tie iam estis domoj

kaj kantoj sonis tra l' aer'.

Nun staras nigraj domfantomoj

timige mutaj en vesper'.

Ĉi tie iam infaneto

soldaton ludis kun plezur'.

Nun kuŝas korpo de poeto

tordita, ĉe brulanta mur'.

Ĉi tie iam regis lumo

kaj vibris varma vivosent'.

Nun ŝvebas ĉie akra fumo,

funebre peza en silent'.

Ne pasis longa tempodaŭro,

rapide venis buĉa ŝtorm',

senteblas ĉie nur bedaŭro:

trankvilas urb' en morta dorm'.

PREMSONĜO

Ekdetrue en mallumo

venis brue granda zumo,

prenis brute en la fumo

vivojn de la ter'.

Se matenoj bonodoris

en ĝardenoj kiuj floris,

ĉiaj benoj forvaporis,

restis la sufer'.

                Ili ŝutis ŝtalan ŝtormon

                sur la homan pacan dormon,

                ŝanĝis ĉion en senformon;

                sangis tuta land'.

                Kaj la domoj estis pestaj,

                kaj la homoj iĝis bestaj,

                nur malbonoj estis restaj;

                ĉesis ĉiu kant'.

En infera karnavalo

sub la fera arma falo

iĝis tero karda valo,

ĉu reeblos vek'?

Kaj la kortoj fumis putre,

kaj la korvoj nubis supre,

kie korpoj kuŝis nutre

logaj al la bek'.

Sub mortiga bomba kraĉo

vivoj iĝis torda kaĉo

preta por la morda maĉo

de malsata hund'.

El la vento kiu muĝis,

el la venko kiu ruĝis,

el la venĝo, kien fuĝis

vi kun via vund'?

                Premas min ĉi ĉio naŭze,

                tremas daŭre mi senkaŭze,

                ĝemas mia kor' senpaŭze

                dum sencela ir'.

                Ĉu neniu kun mi solu?

                Ĉu nenio min konsolu?

                Ĉu nenia sorto volu

                ĉeson de la ŝir'...?

LULKANTO

Ekdormu do frateto,

ne pensu plu pri ĝi,

ekdormu en kvieto

kaj zorgu pri neni',

                forgesu pri ruino,

                forgesu pri la bomb',

                ne ploru pri patrino,

                ne pensu pri la tomb',

foriris la soldatoj,